រឿងទីមួយ បុរសនិងភរិយាស្អាត
មានបុរសកសិករម្នាក់ដែលមានប្រពន្ធដ៏ស្រស់ស្អាត ស្រឡាញ់ជាខ្លាំងស្មើកែវភ្នែក។ ប៉ុន្តែស្ត្រីម្នាក់នេះ ពិតជាមានចរិតអាក្រក់ លួចប្រព្រឹត្តតែអកត្តិញ្ញូលើឪពុកម្ដាយក្មេកដែលពិការភ្នែកវ័យជរារាល់ពេលប្តីមិននៅ។ មិនអស់ចិត្ត និងធុញទ្រាន់ នាងបានរំអុកជំរុញប្តីឱ្យបញ្ជូនឪពុកម្តាយ ទៅចោលក្នុងព្រៃជ្រៅ ។ ដោយចង់ផ្គាប់ចិត្តប្រពន្ធ ថ្ងៃមួយ បានសម្រេចចិត្តនាំឪពុកម្តាយរបស់ខ្លួនទៅទុកចោលនៅកណ្តាលព្រៃ ។ ពេលហៀបចេញមកវិញ ម្តាយគេបានអង្វរថា ៖
“ពួកយើងចាស់ហើយ មិនអាចមើលថែខ្លួនឯងបានទេ។ សូមកុំទុកពួកយើងនៅក្នុងព្រៃឲ្យ »។ ប៉ុន្តែ កូនប្រុសខ្លាចភរិយាអន់ចិត្ត មិនបានយកចិត្តទុកដាក់នឹងការអង្វររបស់ម្ដាយគាត់ទេ ហើយបានចាកចេញចោលទៅ។ នៅតាមផ្លូវ កសិករនេះបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងរណ្តៅមួយហើយបាក់ជើង មិនអាចកម្រើកនិងដើរទៅផ្ទះបានក៏ដួល ដេកនៅទីនោះស។ ច្រើនថ្ងៃក្រោយមកព្រះពោធិសត្វបានឆ្លងកាត់ព្រៃ នៅពេលដែលបានឃើញជននេះ ទ្រង់បានយកអសារជួយលើកយកចេញមកវិញ តែបុរសនេះបានក្លាយជាជនពិការអស់មួយជីវិតទៅហើយ ដោយសារតែដំបៅហើមរលួយ។ ពេលនោះហើយកសិករបានទទួលស្គាល់ថា លោកនេះមានទំនាញហេតុដែលឱ្យបុគ្គលម្នាក់ៗត្រូវទទួលបាបពីភាពអកត្តិញ្ញូនិងការប្រព្រឹត្តខុសរបស់ខ្លួន។ គាត់បានត្រដរស្វះស្វែងរកការអភ័យទោសពីឪពុកម្តាយជរារបស់គាត់ចំណែកជំនឿនេះមានជាប់មកទល់ឥឡូវ។
រឿងទីពីរ សត្វដំរី
ជាតិមួយទៀតក្នុងចំនោមជាតិជាច្រើននៃព្រះពោធិសត្វត្រូវបានចំពេលចាប់កំណើតមកជាអាចារ្យ។ ដោយលុះជាមួយព្រះធម៌ ព្រះអង្គនៅតែ មានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតក្នុងសាសនាដោយទទួលបានសិស្សគណៈជាច្រើនដើរដង្ហែរតាមដោយសុទ្ធចិត្ត។ ម្នាលអាវុសោដែលជាអ្នកបួស ក្នុងលំដាប់ដូចគ្នា លបលួចកើតចិត្តច្រណែននឹងព្រះពោធិសត្វ។ ដូច្នេះ ដើម្បីដកព្រះពោធិសត្វចេញពីមាគ៌ាខ្លួន ក៏បានបែកគំនិតតាមរកហ្មដំរីម្នាក់ឱ្យជួយរកដំរីដ៏កាចសាហាវមួយមកខ្លួន នឹងបានយកទៅ លែងចោលតាមផ្លូវរបស់ព្រះពោធិសត្វឆ្លងកាត់។
ដំរីដ៏កាចសាហាវ និងស្រវឹងផងបានត្រូវគេយកទៅដោះលែងចោលទៅតាមការគ្រោង ហើយមនុស្សម្នាបានរត់ប្រសាចចលាចលគ្រប់ទិសទីគេសង្គ្រោះជីវិតរៀងៗ ខុសតែព្រះពោធិសត្វនៅតែបន្តដើរតាមផ្លូវ ដោយស្ងប់ស្ងាត់។ រំពេចនោះ ស្ត្រីម្នាក់ដែលមានតក់ស្លុតយ៉ាងខ្លាំង ក៏របូតដៃទម្លាក់កូនតូចនៅក្បែរជើងព្រះពោធិសត្វ ។ ពេលដំរីព្រៃដើរមកដល់វា ហៀបនឹងព្រិចជាន់កុមារ តែបានព្រះពោធិសត្វដាក់ដៃលើថ្ងាសរបស់វាថ្នមៗ រំពេចនោះ គុជសារក៏ស្ងប់កម្រោល ដោយច្បោលមកក្រាបនៅចំពោះព្រះពោធិសត្វ។ មនុស្សគ្រប់គ្នាភ្ញាក់ផ្អើលពេលឃើញអព្ភូតហេតុនេះ។
រឿងទីបី ជាតិជាទន្សាយនិងព្រះចន្ទ
ព្រះពោធិសត្វបានចាប់កំណើតកើតជាសត្វទន្សាយ។ ល្ងាចមួយពេលហៀបនឹងធ្វើសមាធិ ទ្រង់ក្រឡេកភ្នែកក៏ចាប់បានគន្លងជិតពេញវង់នៃព្រះច័ន្ទនៅលើមេឃឆ្ងាយ។ ទ្រង់ចងចាំបានថាថ្ងៃខាងមុខគឺជាថ្ងៃបរិសុទ្ធដប់ប្រាំកើត នៃពាក់កណ្តាលខែ – ជាថ្ងៃដែលមិនគួរបរិភោគអាហារមួយ ពេលមុននឹងផ្តល់ទានជាមុន។ ព្រះពោធិសត្វមានព្រះទ័យព្រួយបារម្ភ ព្រោះព្រះអង្គគ្មានអាហារគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទាន។ បន្ទាប់ពីគិតបន្តិច ទ្រង់បានសម្រេចចិត្តថ្វាយរូបកាយជាអាហារដល់នរណាម្នាក់ដែលនឹងឆ្លងកាត់។
ឥឡូវនេះ សក្កៈជាស្តេចមួយ អង្គទ្រង់ជ្រាបអំពីសេចក្តីតាំងចិត្តរបស់ព្រះពោធិសត្វ បានយាងមកក្នុងព្រៃនៅថ្ងៃបន្ទាប់ ដើម្បីល្បងលេងតាមចរិតរបស់ខ្លួន។ ស្តេចយកព្រាហ្មណ៍ម្នាក់មកក្លែងខ្លួនថា ជាអ្នកស្រេកឃ្លាននិងខ្វះខាតខ្លាំងចង់សុំអាហារ។ ឃើញព្រាហ្មណ៍នោះកាលណា ព្រះពោធិសត្វដុតភ្លើង ដ៏សន្ធោសន្ធៅនិងលោតចូលទៅ។ ស្តេចសក្កៈស្រឡាំងកាំងនឹងទង្វើលះបង់នេះ។ ព្រលឹងរបស់ទន្សាយបានឡើងទៅឋានសួគ៌ ហើយស្តេចសក្កៈបានបញ្ជាឱ្យចំណេរតរៀងមកគ្រប់គ្នាគូររូវ ព្រះច័ន្ទត្រូវដោយជាមួយរូបសត្វទន្សាយ។
រឿងទីបួន ផលបញ្ច្រាស
មន្ត្រីធំមួយរូប បានធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ផ្លូវភក់តូចចង្អៀតមួយឆ្ពោះទៅភូមិរបស់ម្តាយគាត់។ នៅតាមផ្លូវគាត់បានជួបអ្នកបររទេះគោដែលជាប់ស្អិតក្នុងភក់ទៅណាមិនរួចថែមទាំងធ្វើឱ្យស្ទះផ្លូវគេឯងទៀត។ អ្នកបើកបររទេះ បានព្យាយាមច្រើនដងដែរនៅតែអសារឥតប្រយោជន៍ ក្នុងការរំដោះខ្លួនឯងនិងជំនិះចេញពីភក់។ មន្ត្រីធំដែលក្រអឺតក្រទមខឹងសម្បារសម្លុតគាត់ថែមថា៖
«ចូរឯង ចេញពីផ្លូវយើងឥឡូវ!»
កសិករតវ៉ាថា៖
«លោកម្ចាស់ អើយរទេះរបស់ខ្ញុំជាប់គាំងនៅទីនេះហើយ ! ខ្ញុំនឹងចេញដោយរបៀបណា? មានតែអ្នកត្រូវអត់ធ្មត់រង់ចាំប៉ុណ្ណោះ!»
ដោយខឹងនិងមានៈ មន្ត្រីបានយកដុំថ្មធំមួយមកគប់លើរទេះគោ ប៉ុន្តែជាអកុសល ជំនួសឲ្យការវាយរទេះនោះដូចបំណង បែរជាដុំថ្មរេទៅប៉ះនឹងខ្សែសង្វាក់ខ្ទាតបកមករកអ្នក ចំថ្ងាសឧត្តមមន្ត្រីវិញ។
ដោយក្តីឈឺចាប់មន្ត្រីបានបន្តរករឿង ប្តឹងផ្តល់ពីអ្នកបើករទេះទៅដល់ស្ដេច ។ ដំបូងៗដែលគ្មានការសួរដេញដោលត្រឹមត្រូវ និងជឿជាក់លើមន្ត្រីជំនិតពេកព្រះរាជាក៏បង្គាប់ឲ្យដាក់ទោសអ្នកក្របរទេះព្រោះឃើញរបួសជាក់ស្តែង។ ប៉ុន្តែព្រះពោធិសត្វដែលចាប់កំណើតជាចៅក្រមបានជ្រាបការពិតគ្រប់យ៉ាង ក៏ផ្លាស់ប្តូរបញ្ជាហើយ អ្នកបើកបររទេះត្រូវបានរួចទោសវិញ។
រឿង ទីប្រាំ ការលះបង់
សម័យមួយ ព្រះពោធិសត្វបានមកចាប់កំណើតជាអ្នកប្រាជ្ញ កំពូលសឹងថាស្ទាត់ជំនាញលើបណ្តាគម្ពីរទាំងអស់ក្នុងភពផែនដី។ ចំណេរក្រោយពីបានចំណេះដឹងកំពូលហើយ ព្រះអង្គបានក្លាយជាអ្នកបួស ដោយមានសិស្សមួយចំនួនដើរតាម។
ថ្ងៃមួយ កាលព្រះពោធិសត្វកំពុងនិមន្តកាត់ព្រៃ ជាមួយនាយអាជីតាដែលជាសិស្ស ទ្រង់ទតឃើញខ្លាត្រោសស្គមធំមួយ កំពុងស្រេកឃ្លានខ្លោចផ្សាជាទម្ងន់ និងមានបំណងចង់ស៊ីកូនរបស់វា ។ ដោយក្តីរំជួលចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ព្រះពោធិសត្វសម្រេចប្រគល់ខ្លួនទៅជាអាហារសម្រាប់សត្វខ្លា។ដោយភ័យខ្លាចថា សិស្សនឹងតកគ្រប់វិធីមកបញ្ឈប់សកម្មភាពលះបង់ជីវិតនេះ ព្រះបរមពោធិសត្វបាន បញ្ជូន នាយAjita ទៅធ្វើកិច្ចការមួយសិន មុនពេលមកដាក់កាយគាត់នៅចំពោះមុខខ្លាកំណាច។“ហ្អើ…” ខ្លាស្រែកឡើង ហើយហែកព្រះពោធិសត្វដាច់ជាបំណែក។ វាបាននាំកូនខ្លាឆីព្រះបរមពោធិសត្វយ៉ាងសាហាវព្រោះរោគស្រេកឃ្លាន។
ពេល Ajita ត្រឡប់មកវិញក៏ឃើញសល់តែស្បង់ប្រឡាក់ដាមទៅដោយឈាម។
រឿងទី៦
សម័យមួយទៀត ព្រះពោធិសត្វបានទ្រង់ប្រសូតមកជាអ្នកបន្តអដ្ឋកថា។ ទ្រង់មានអ្នកដើរតាមប្រាំរយនាក់ លះបង់កិលេសនិងភាវនាជាមួយទ្រង់រហូតដល់នៅតំបន់ភ្នំមួយដាច់ឆ្ងាយគ្មានផ្ទះអ្នកស្រុក។ ថ្ងៃមួយ អ្នកដើរតាមពាក់កណ្តាលក្រុម ហេតុតែទ្រាំមិនបាននិងការលំបាក ហេវហត់ មួយក្រុមៗដែលមានចិត្តលះបង់និងឆ្លៀវឆ្លាតបានបបួលគ្នាស្កាត់ចេញទៅស្វែងរកអាហារ។ រីឯព្រះពោធិសត្វធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ក៏ចូលសម្រាក។ ពួកអ្នកដើរតាមដែលនៅសល់ នាំគ្នាចូលទៅក្បែរគ្រែដើម្បីកំដរព្រះអង្គ។ ពួកគេបានសួរឡើងថា តើសមិទ្ធផលនៃជីវិតរបស់ទ្រង់គឺជាអ្វី។ ព្រះពោធិសត្វឆ្លើយថា “គ្មានអ្វីទេ” ។ អ្នកដើរតាមមិនយល់ពីអត្ថន័យពិតនៃពាក្យខ្លីនោះឡើយបានត្រឹមសូត្រតគ្នា។
ខ្លះចាត់ទុកព្រះពោធិសត្វថាជាអ្នកបរាជ័យព្រោះគាត់មិនបានសម្រេចអ្វីសោះ។
មិនយូរប៉ុន្មាន ព្រះពោធិសត្វក៏សុគត។ ពួកអ្នកដើរតាម បញ្ចុះទ្រង់ដោយវិធីសាមញ្ញមិនមានធ្វើពិធីអ្វីឡើយ។ លុះអ្នកហែរហមឆ្លាតៗមកដល់កន្លែងវិញ ក៏សួរថាមុនសុគតតើព្រះពោធិសត្វមានបន្សល់ពាក្យយ៉ាងណា? អ្នកពាក់កណ្ដាលដែលល្ងិតល្ងង់នៅរង់ចាំនៅកន្លែង ប្រាប់ឡើងភ្លាមថា ពោលមានតែបីម៉ាត់ប៉ុណ្ណោះ”គ្មានអ្វីទេ” ។
ក្រុមមនុស្សឆ្លៀវឆ្លាតបានសំពះប្រណមឡើងថា ឱព្រះគ្រូបានសម្រេចនូវទេវៈយ៉ាងនេះ? ក្រុមដែលល្ងង់ក៏គិតមិនយល់ដដែល។
នៅយប់មួយ ព្រះពោធិសត្វបានលេចឡើងមកនៅចំពោះមុខពួកសាវ័ក ហើយពោលថា៖
“ចៅហ្វាយនានារកបានអ្នកស្តាប់ការហើយយល់ភ្លាមម្នាក់ ហាក់ប្រសើរជាងមានមនុស្សល្ងង់មួយរយនាក់ ដែលត្រូវការពេលគិតមួយរយឆ្នាំ” ។
រឿង ទី៨ ខ្សែកដែលបាត់
ថ្ងៃមួយ ព្រះបាទព្រហ្មទត្តកើតមានព្រះរាជហឫទ័យចង់ហែលលេងកម្សាន្តក្នុងបឹងព្រះរាជសួនទើប ដោះទុកនូវបណ្តាគ្រឿងអលង្ការបស់ទ្រង់និងព្រះជយាដែរ មុននឹងចុះស្រះស្រង់។
ដោយសារជុំវិញនេះ ជាជម្រករបស់ហ្វូងស្វាជាច្រើន នាងស្វាមួយក្បាលដែលអង្គុយនៅលើមែកឈើមើលឃើញនិងចាប់អារម្មណ៍ជាពិសេសចំពោះខ្សែកគុជខ្យងដ៏ស្រស់ស្អាតដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់ព្រះមហាក្សត្រិយានីហើយគិតថា ប្រសិនបើវាពាក់ខ្សែកគុជខ្យងនោះ ឡើងកាលណានឹងមើលទៅស្អាតដូចព្រះជយា។ នាងស្វាញីគិតហើយបន្តរង់ចាំដោយអត់ធ្មត់។ លុះមានឱកាសកាលណា សត្វស្វាក៏លោតចុះពីលើដើមឈើ ហើយស្រវាចាប់ខ្សែកឡើងត្រឹមពេលមួយភ្លែត រួចបាត់ខ្លួនលាក់ទៅសំងំក្នុងសំណុំស្លឹកឈើក្រាស់ៗ។
មួយសន្ទុះក្រោយមក ពេលស្រីបម្រើស្វាងពីងងុយដេក ដំណឹងចោរលួចបានឮដល់ព្រះមហាក្សត្រ។ ទ្រង់បញ្ជាឲ្យអ្នកយាមរកវិធីវែកមុខនឹងចាំចាប់ចោរ។ ពេលនោះ បុរសក្រីក្រម្នាក់កំពុងតែដើរកាត់សួនច្បារ ស្វាញីបានឧបាយកលក៏ពញ្ញាក់ប្រខាំ ពីខាងក្នុងសួនច្បារធ្វើឱ្យគាត់នោះភ័យខ្លាច រត់ចេញត្រុយ។ ដោយឃើញគាត់រត់ទៅ ឆ្មាំក៏នាំគ្នាគិតថាព្រោះបុរសនេះទើបធ្វើជាចោរ ហើយបានជារត់គេច។ ក្រោយពីប្រដេញគាត់បានបន្តិច ក៏ចាប់មកបានឡើងទៅបង្គំទទួលទោសពីស្តេច។ នៅចំពោះមុខស្តេច ដោយភ័យខ្លាចទារុណកម្មបុរស បាននិយាយកុហកថា ខ្លួនបានលួចខ្សែកមែន ហើយបន្ថែមថា មន្ត្រីហិរញ្ញវត្ថុបានបង្ខំឱ្យគាត់ធ្វើ។ ដូច្នេះមន្ត្រី ហិរញ្ញវត្ថុក៏ត្រូវបានចាប់យកមកចោទសួរ ។ ដោយខ្លាចទារុណកម្មគាត់បានឆ្លើយថា គាត់ធ្វើតាមការចងបានរបស់ក្រុមតន្ត្រីករវាំងដែលចង់យកពាក់លេងថ្វាយព្រះរាជា។ មេក្រុមតន្ត្រីត្រូវបានកោះហៅ មកភ្លាមក៏ឆ្លើយដាក់ថាអ្នករាំចង់បានយកពាក់ថ្វាយគ្រូ។ អ្នករាំត្រូវបានកោះហៅមកទៀត តែនាងមិនចាញ់ការសម្លុតឬទារុណកម្មទេ នាងបានបដិសេធការចោទប្រកាន់ទាំងស្រុង។ នៅពេល ស្ដេចមានការច្របូកច្របល់ត្រង់ក៏បង្គាប់ឲ្យចាប់ពួកគេទាំងអស់ដាក់គុករួមគ្នា។
ព្រះពោធិសត្វដែលនៅពេលនោះចាប់កំណើត ជាមន្ត្រីជំនិតដល់ព្រះរាជា ទ្រង់មិនជឿថា អ្នកជាប់ឃុំទាំងនេះជាពិរុទ្ធជនពិតប្រាកដទេ ព្រោះចោរបានកើតមាននៅក្នុងសួនច្បារដែលមានអ្នកយាមច្រើន។ គេមិនអាចទៅលួចយកពីទីនោះបានឡើយ។
“ខ្ញុំប្រាកដថាពួកគេកុហកដោយសារការភ័យខ្លាច។»
ដូច្នេះហើយបានជាទ្រង់បញ្ជាឱ្យចាប់សត្វស្វាញីទាំងអស់មកបំពាក់ដោយគ្រឿងអលង្ការក្លែងក្លាយ។ បន្ទាប់មក សត្វស្វាត្រូវបានដោះលែងចេញបង្អួតសម្រស់តាមសួនច្បារដោយឱ្យពួកសេនារបស់ស្ដេចលបតាមដានយ៉ាងដិតដល់។ មិនយូរប៉ុន្មានជនល្មើសពិតប្រាកដ គឺស្វាញីដែលបានលាក់ខ្សែកនៅក្នុងប្រហោងនៃដើមឈើមួយ នៅពេលដែលឃើញដៃគូរបស់ខ្លួនមក បង្អួតគ្រឿងអលង្ការថ្មីៗដោយមោទនភាព នាងស្វាញីមិនអាចគ្រប់គ្រងខ្លួនឯងបានទៀត ពិតជាចង់អួតអាងថាខ្លួនទើបមានខ្សែកល្អផ្តាច់គេ ។ ស្វាញីបានយកខ្សែកនោះចេញ ហើយពាក់វារត់លេងជុំវិញសួនរហូតដល់ ឆ្មាំបានកត់សម្គាល់ឃើញហើយស្ទាក់ចាប់បានស្វានោះ។ ម្ចាស់ក្សត្រីបានខ្សែកមកវិញ ចំណែកអ្នកជាប់ឃុំទាំងអស់ត្រូវបានដោះលែង។
រឿងទី៨ ភាពស្មោះត្រង់
សម័យកាលមួយ ព្រះវិញ្ញាណព្រះពោធិសត្វបានយាងមកគង់ប្រោសសត្វលើដើមរុក្ខាដ៏បរិសុទ្ធមួយ ដែលជារៀងរាល់ថ្ងៃ តែងមានមនុស្សម្នានិយមមកអធិស្ឋានបន់ស្រន់តែជាមួយនឹងដើមនេះ។ ដោយសារភាពក្រីក្រ មានបុរសម្នាក់ គ្មានអ្វីយកមកជាតង្វាយទេក្រៅតែពីនំមួយដុំតូចជាប់ប្រាណ ពេលមកដល់គាត់សង្កេតឃើញអ្នកផ្សេងនានាគេបាននាំយកតង្វាយជាច្រើនថ្វាយដល់ដើមឈើ គាត់បែរជាតូចចិត្តឯកឯងគិតថា ដើមឈើនឹងមិនទទួលតង្វាយតិចតួចដូចដែលគាត់មានទេ។
រៀបនឹងបកវិលត្រឡប់ទៅវិញដោយក្រៀមក្រំ លុះរំពេចនោះ ព្រះពោធិសត្វបានលេចមកចំពោះមុខបុរសក្រីក្រ ហើយសួរឡើងថា៖
“សម្លាញ់អើយ ខ្ញុំឃ្លានណាស់ ម្នាលនឹងឲ្យនំនោះមកខ្ញុំសម្រន់ដែរទេ?»
បុរសនោះងឿងឆ្ងល់ជាខ្លាំងតែមិន និយាយអ្វីក៏បានឲ្យនំដល់ព្រះពោធិសត្វ។ លុះបរិភោគហើយ ព្រះពោធិសត្វពោលថា៖
“ចូរចៅ ទៅជីកដីក្បែរដើមឈើ នោះ”។
ហេតុល្ងង់ខ្លៅនិងទៀងត្រង់ បុរសនោះបានធ្វើតាមបង្គាប់ដើម្បីរំងាប់ចិត្តឆ្ងល់។ ជីកបានបន្តិចក៏រកឃើញក្អមចាស់មួយពេញទៅដោយមាសច្រាលរន្ទាល។
ហេតុតែភ័យ និងមិនដឹងថាធ្វើយ៉ាងណា ក៏ បានយកប្រាក់នោះទៅថ្វាយជាដំណឹដល់មន្ត្រីរាជការនិង ព្រះមហាក្សត្រ។ ព្រះរាជាទ្រង់សព្វព្រះទ័យនឹងភាពស្មោះត្រង់នៃបុរសក្រីក្រ ហើយបានបង្គាប់ឱ្យដីស្រែជាច្រើន ខ្ញុំកំដរនិងមាសប្រាក់ផងដែរ ដែលមានលើសពីក្នុងក្អមផង។
